Kosmaj
Кosmaj je sa 628 m nadmorske visine najveća, najprivlačnija i najznačajnija geomorfološka prirodna lepota u okolini Beograda, Sopota i Mladenovca. Posle Avale (511 m) najniža je planina u Šumadiji. Na njemu se ističu tri vrha: Mali, Goli i Rutavi. Glavni greben Кosmaja polumesečastog je oblika i pruža se u pravcu jugozapad-severoistok.
Iako je Кosmaj niska planina, ipak svojim izgledom u vidu ostrva dominira u ovom delu niske Šumadije, iznad valovitog neogenog pobrđa, raščlanjenog blagim rečnim dolinama. Na manje od sat vremena vožnje kolima od Beograda predstavlja mesto koje ljudi često biraju za dnevne izlete.
Naziv Кosmaj nastao je od keltske reči "cos" (šuma) i predindoevropske reči "maj" (planina). Međutim, Rimljani su Кosmaj prilagodili mitologiji jer je dobio značenje "casa Maiac" - stanište boginje Maje.
Čitav pejzaž je pod vegetacijom. Strmije strane obrasle su šumom (pretežno bukovom i hrastovom, a mestimično i četinarskom). Blage padine su pod travnatom vegetacijom, a podnožje pod voćnjacima i njivama, dok su zaravni pretežno sa proplancima. Na Кosmaju ima i razne divljači od značaja za lovni turizam (zečevi, srne, fazani, jarebice, lisice i prepelice, a nekada davno i vukovi).
Živi svet Кosmaja čini: 550 vrsta biljaka sa dosta reliktnih, subendemnih i retkih vrsta; 300 vrsta gljiva; 24 vrste herpetofaune; 51 vrsta sisara; 96 vrsta ptica; veliki broj različitih vrsta insekata i bogata šumska vegetacija - preko 70% površine planine je pod šumskom vegetacijom (hrastove i bukove sastojine, uz učešće četinarskih kultura). Podgorinu Кosmaja čine pitomi ruralni predeo, u kome ratarske površine preovlađuju nad livadama, voćnjacima i šumama. Planina je okružena starim, nisko položenim seoskim naseljima: Rogača, Nemenikuće, Amerić, Кoraćica i Velika Ivanča.
Prirodno dobro Кosmaj zaštićeno je od strane Grada Beograda 2005. kao predeo izuzetnih odlika. Ovaj predeo stavljen je pod zaštitu zbog očuvanja i unapređenja živopisnih pejzažnih obeležja i kvaliteta šuma, raznovrsnosti i bogatstva biljnog i životinjskog sveta, kvaliteta voda, zemljišta i vazduha, dobara kulturne baštine i njihovog ambijenta, kao i uslova za razvoj turizma, rekreacije i poljoprivrede.
Zaštićeno prirodno dobro "Кosmaj" nalazi se na teritoriji administrativnog područja Beograd, zauzimajući delove opština Mladenovac i Sopot. Njagova površina je 3.514,50 hektara, od čega je 688,30 hektara u državnoj svojini, a 2.826 hektara u privatnoj i drugim oblicima svojine.
Ovo zaštićeno prirodno dobro povereno je na upravljanje i staranje Javnom preduzeću "Srbijašume".
